Dlaczego umowa kredytu frankowego jest nieważna?
W umowach kredytów hipotecznych walutowych, w szczególności kredytach frankowych, mogą znajdować się tzw. klauzule abuzywne czyli niedozwolone postanowienia umowne. Na wstępie należy wyjaśnić i zobrazować czym jest tak popularny tzw. kredyt frankowy.
W dużym uproszczeniu:
KREDYT WALUTOWY CZY ZŁOTOWY?
kredyt złotowy, to kredyt wyrażony w złotych polskich, wypłacony w złotych polskich i spłacany w złotych polskich.
Kwota kredytu |
Wypłata kredytu |
Kwota zadłużenia |
|
KREDYT ZŁOTOWY |
PLN |
PLN |
PLN |
klasyczny kredyt walutowy, to kredyt wyrażony w walucie obcej, wypłacony w walucie obcej i spłacany w tej samej walucie obcej.
Kwota kredytu |
Wypłata kredytu | Kwota zadłużenia | |
KREDYT WALUTOWY | CHF | CHF |
CHF |
kredyt frankowy to swego rodzaju hybryda, gdyż swoimi cechami nie odpowiada żadnemu z powyżej przedstawionych rodzajów kredytu. Specjaliści próbują dokonać różnego typu kwalifikacji czy podziału. Jednakże, według przeważającej części, kredyty frankowe są szczególnym rodzajem kredytu walutowego.
|
Kwota kredytu | Wypłata kredytu | Spłata kredytu |
KREDYT DENOMINOWANY |
CHF |
PLN |
CHF |
KREDYT INDEKSOWANY | PLN | PLN |
CHF |
Niezależnie od tego, który rodzaj kredytu frankowego otrzymaliśmy, spłacamy go w walucie innej niż faktycznie otrzymaliśmy.
W przypadku kredytu denominowanego, w umowie kredytowej mamy wpisane np. że otrzymamy od banku 10.000 CHF, ale wypłata kredytu przez bank następuje w złotówkach. A więc …. podpisując umowę kredytu denominowanego, na kwotę 10.000 CHF, w dniu zawarcia tej umowy, nie wiemy ile dokładnie złotych polskich zostanie nam wypłacone, gdyż nie wiemy jaki będzie kurs waluty, w dniu jego wypłaty.
Dodatkowo nie wiemy jaką kwotę zapewnić na koncie bankowym do spłaty raty kredytu frankowego, gdyż nie wiemy jaki będzie kurs tej waluty w dniu wymagalności danej raty.
Jednakże, nie ta stricte okoliczność powoduje, że w umowie znajdują się niedozwolone postanowienia umowne.
NIEDOZWOLONE POSTANOWIENIE UMOWNE
Inaczej określane również jako niedozwolone klauzule umowne czy klauzule abuzywne, a są nimi klauzule nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem, które określają jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Przykładowe wyliczenie niedozwolonych postanowień umownych znajduje się art. 3853 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są m.in. te, które w szczególności:
Poza tym ogólnym, ustawowym wskazaniem, które klauzule uznaje się za abuzywne, prowadzony jest rejestr klauzul abuzywnych:
UOKiK – Rejestr Klauzul Niedozwolonych
UOKiK – Decyzje dotyczące stosowania niedozwolonych postanowień
Istnieją niejako dwa rejestry. Pierwszy to rejestr postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, drugi to baza decyzji Prezesa UOKiK, w której publikowane są rozstrzygnięcia tego organu, dotyczące stosowania niedozwolonych postanowień. W oby dwu znajdziemy dokładny tekst (zacytowany) klauzuli/ postanowienia, która została uznana za niedozwoloną. Znajdują się w nich wszelkie klauzule, we wszystkich rodzajach spraw, w których używano niedozwolonych postanowień umownych.
Swoisty rejestr klauzul niedozwolonych w umowach kredytów frankowych stworzył Rzecznik Finansowy. Można go znaleźć w formie PDF, pod linkiem:
MAPA KLAUZUL NIEDOZWOLONYCH W UMOWACH KREDYTÓW “WALUTOWYCH”
Rejestr ten zawiera klauzule wyłącznie dotyczące i znajdujące się w umowach kredytów hipotecznych udzielonych w walucie obcej tj. we frankach szwajcarskich (CHF). Klauzule zostały uporządkowane w kolejności, po nazwie banku, który stosował daną klauzulę.
Jedną z najczęściej stosowanych, są klauzule typu:
„kwota kredytu wypłacona jest w złotych po przeliczeniu według
kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu,
zgodnie z Tabelą kursów walut Banku, ogłoszoną w
siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.„
„kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po
kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku w dniu dokonania spłaty,
zgodnie z Tabelą kursów walut Banku, ogłoszoną w
siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.„
DLACZEGO TAKA KLAUZULA JEST NIEDOZWOLONA?
Dzięki tej klauzuli, bank daje sobie możliwość dowolnego ustalenia kursu tej waluty. Spłacamy więc kredyt według kursu waluty obowiązującego w banku, ustalonego według zasad przez niego określonych. Kwestia leży w tym, na jakich zasadach bank określa wysokość kursu walut obcych i czy jesteśmy w stanie samodzielnie ustalić wysokość najbliższej raty? Jeżeli nie, oznacza to tyle, że bank zapewnił sobie przewagę, jednostronnie kształtując postanowienia umowne, pozostawiając sobie dowolność w kształtowaniu treści tej umowy m.in. w zakresie wysokości spłacanej kwoty. W takim wypadku mamy do czynienia z abuzywnością postanowień umownych.
Ponadto, w dużej większości banki przy zawieraniu umowy frankowej ze swoimi klientami, nie informowały ich o ryzyku związanym z udzielaniem finansowania w walucie obcej, a także o możliwych ryzykach w zakresie wahań kursowych, co miały w swoim obowiązku. Nadto, w orzecznictwie ukształtował się pogląd, że nawet podpisanie przez konsumenta blankietowej informacji (wzorca) o ryzyku walutowym nie oznacza, że obowiązek poinformowania konsumenta został właściwie wypełniony. Co ważne, informacja o ryzyku walutowym to jedno, a sposób ustalania kursów walut obcych przez bank to drugie.
To tylko jedna z wielu podstaw, powodująca, że umowa frankowa może zostać uznana za nieważną, a tylko dokładna analiza jej treści może jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie: czy Twoja umowa frankowa jest ważna?
radca prawny
Marta Kreft-Kopicka